Istoriografska studija Ranke Gašić „Železnica, država i grad. Istorija izgradnje beogradskog železničkog čvora“ objavljena je nedavno u izdanju Arhipelaga i Instituta za savremenu istoriju iz Beograda u ediciji Vreme i priča.
Knjiga Ranke Gašić je neobična istorija izgradnje beogradskog železničkog čvora od 1919. godine do danas. Knjiga „Železnica, država i grad“ odlazi i korak dalje u istoriju, do vremena izgradnje pruge Beograd-Niš 1881. godine.
Knjiga na zanimljiv način razotkriva istorijske, političke, društvene i ekonomske razloge zbog kojih su nastajali i odbacivani planovi za izgradnju beogradskog železničkog čvora, razloge zbog kojih je kasnila izgradnja ovog železničkog čvora i šta je sve to značilo za sam Beograd i njegov razvoj, a šta za neku od država kojoj je Beograd bio glavni grad u poslednjih više od sto godina.
Opisujući istoriju izgradnje beogradskog železničkog čvora, Ranka Gašić odgovara na pitanja kako je uspostavljana železnička veza između savske i dunavske veze Beograda, kako su beogradski mostovi preko Save uključivani u železničku mrežu, da li je beogradski železnički čvor saobraćajni ili urbanistički problem, kao i na možda najizazovnije pitanje ove vrste: Zašto je beogradski železnički čvor u proteklih sto godina neprestano bio tačka razdora između grada i države?
Pre ove knjige nedovoljno izučena tema, istorija izgradnje beogradskog železničkog čvora pokazuje se kao moguća i zanimljiva istorija Beograda, Srbije, prve i druge Jugoslavije u proteklom stoleću.
„Nesistemski razvoj beogradskog železničkog čvora rezultat je vrlo promenljivih i nestabilnih istorijskih okolonosti. Pozicija pograničnog grada, kao i periferije carstava, kasnije političkih i vojnih blokova i uticajnih zona, trajno je obeležila razvoj Beograda, što se odrazilo i na koncepte i izgradnju železničkog čvora. Srbija je od kraja 19. veka do danas prešla ’obilazni put od periferije do periferije’. Razvoj železnice, kao ekološki povoljnijeg prevoznog sredstva, danas je ponovo aktuelan u svetu i kod nas. Umrežavanje u regionalni i nadregionalni saobraćajni sistem svakako je perspektiva Beograda i železničkog sistema u Srbiji. Mogućnost prevazilaženja pozicije periferije ne zavisi svakako samo od toga, ali treba imati na umu veoma važno svojstvo velikih infrastrukturnih projekata: kada se jednom izgrade, bez njih nije moguće zamisliti dalji razvoj“, kaže Ranka Gašić.
Sastavni deo knjige su planovi pojedinih elemenata izgradnje beogradskog železničkog čvora u poslednjih sto godina.
Ranka Gašić (1965) je naučna savetnica u Institutu za savremenu istoriju u Beogradu, gde je zaposlena od 1996. godine. Autorka je tri monografije i niza radova u domaćim i stranim časopisima i zbornicima. Bavi se društvenom i kulturnom istorijom Beograda i bivše Jugoslavije, istorijom elita, modernizacije, srpsko-hrvatskih odnosa, kao i istorijom urbanizacije Beograda i istorijom privrede u socijalističkoj Jugoslaviji.
