Gledano sa aspekta menadžmenta u sportu, komunikacija u organizaciji predstavlja sredstvo povezivanja ljudi na ostvarenju zajedničkog cilja. Ona je važna za uspešno ostvarivanje svih funkcija rukovođenja, a u sportu je to uspešno vođenje sportskog procesa, kao i uspešno rukovođenje sportskom organizacijom u celini.
Svrha komunikacije leži u svrsishodnom usmeravanju i sprovođenju promena bitnih za razvoj i unapređenje organizacije. Informacije koje se komunikacijom upućuju usmeravaju određene poruke koje kod ljudi stvaraju saznanje o tome šta treba da rade, kako i kada, gde i kako da postupaju itd. Bez kvalitetne komunikacije nije moguće efikasno realizovati rukovodne funkcije: postaviti i sprovesti ciljeve, izraditi planove, organizovati ljudske i druge neophodne resurse, odabrati kvalitetne kadrove i brinuti o njihovom razvoju, voditi, motivisati i stvarati pozitivnu klimu, kao i objektivno vrednovati postignuća pojedinaca ili organizacije u celini. Komunikacija je, u suštini, nit koja povezuje ljudske potencijale u organizaciji, a naročito menadžere, lidere i njihove sledbenike.
Komuniciram, dakle postojim
Komunikacijski proces podrazumeva tri osnovna faktora: pošiljaoca poruke, prenosne kanale i primaoca poruke. Početak ovog procesa započinje pošiljalac poruke, koji ideju ili poruku, putem odabranog komunikacijskog kanala (usmenog, pismenog, elektronskog, gestikulativnog, simboličkog i sl.), na razumljiv način prenosi primaocu. Komunikacija je ostvarena tek kada primalac u potpunosti shvati i obradi poruku, tj. postigne razumevanje. Za uspešnu komunikaciju nije toliko bitna količina informacija, koliko njihova razumljivost i adekvatnost. U svakoj konkretnoj prilici efikasno komuniciranje pretpostavlja jasnu sliku o poslovnim ciljevima i selekciju informacija sa kojima se ide u komunikacijske procese unutar i izvan organizacije.
Iz napred navedenog može se uočiti da sport u velikoj meri, možda i više nego neke druge oblasti, svakodnevno ispoljava svoj komunikacijski karakter. Za komunikaciju koja egzistira u sportu može se slobodno reći da u potpunosti izražava svoju etimološku osnovu (comunicare – delati, opštiti, sporazumevati se), jer obuhvata svu prirodnu i neophodnu čovekovu interakciju bez koje i ljudsko društvo, u celini, ne bi moglo funkcionisati.
Jezik sporta
Bitan uslov u sportskoj komunikaciji, koji definiše njenu uspešnost i efikasnost, jeste da ključni termini i značenja budu precizno definisani, odnosno da ne menjaju značenje u zadatom okviru. S obzirom da komunikacija podrazumeva permanentno “kodiranje” i “dekodiranje” poruka, područje sporta je izdiferenciralo specifičan sistem simbola koji se kombinuju po određenim pravilima, što se može posmatrati u korelativnim odnosima sa četiri osnovne funkcije koje vrši jezik – informativna, ekspresivna, koheziona i praktična.
Za uspešnu realizaciju menadžmentskih procesa u sportu veoma bitno je poznavanje i “saživljavanje” sa znakovima i simbolima koji se kroz jezik sporta koriste u svakodnevnoj komunikaciji. Iz prostog razloga što sportska funkcija svake organizacije (trening i takmičenje) ima prioritetno mesto u aktivnostima menadžmenta, odnosno sportski rezultat kao “proizvod” je centralno pitanje usmeravanja svih menadžmentskih potencijala. A upravo na sportskom borilištu do izražaja dolaze specifičnosti komunikacijskih sposobnosti neposrednih aktera, odnosno veština i brzina “dekodiranja” poruka.
Jezik sporta ima svoje posebne znakove i simbole. Oni se mogu davati pištaljkom, startnim pištoljem, spravama (zastavice, svetlosni uređaji), gestikulacijom… Njih, po pravilu, treba da razumeju svi akteri sportskog događaja, od sportista do publike. Poznavanje smisla i suštine određene sportske discipline postavlja se kao uslov razumevanja i mogućnosti adekvatnog praćenja njegovih efekata (načina ostvarivanja poena, kažnjavanja nedozvoljenih radnji, sudijske gestikulacije i simbolike u vezi sa odlukama tokom sportskog meča itd.). Komunikacijski odnos koji ostvaruju trener i sportista, odnosno sportisti međusobno, predstavlja najspecifičnije područje interpersonalne komunikacije. Sistem manuelnih, verbalnih i asocijativnih simbola, kao i korišćenje svakodnevnog jezičkog “žargona” ali sa drugim značenjem, predstavlja komunikacijski specifikum sporta. Tako se, na primer, u pojedinim kolektivnim sportovima prstima ruke pokazuju dogovorene varijante koje će se odigrati tokom meča; upotreba određenih reči čije značenje je svima poznato nosi u sebi jasnu poruku šta u određenom trenutku treba činiti. Komunikacija među navijačima, odnosno poruke koje oni upućuju svojim ljubimcima, takođe je specifično izražena u sportu. Parole i poruke koje se upućuju skandiranjem, pevanjem, uzvicima, zvižducima, aplauzom i sl. imaju svoje veoma jasno i tačno usmereno značenje.
Reklama kao “nužno zlo”
Sport kao izraziti sociološki fenomen sa sobom povezuje i druge oblasti društvenog života. Komunikacijska specifičnost se može uočiti i kroz sve prisutniji jezik reklame. Njegove karakteristike su upadljivost i nametljivost. Pojavljuje se svuda gde sport egzistira, od panoa i semafora na sportskim stadionima, preko medija (radio, televizija, štampa), pa do opreme i rekvizita koje koriste sportisti (dresovi, lopte, sprave itd). Sve veći finansijski zahtevi savremenog sporta proizveli su ovo “nužno zlo”, jer je to jedan od načina da sportski klubovi obezbede uslove za razvoj svojih takmičara. S druge strane, konzumenti sportskih događaja, a može se reći i stanovništvo u celini, na ovaj način se, veoma često, svode na puke potrošače. Pojedine reklamne poruke (posebno u vreme sportskih mega-događaja) zbog svog intenzivnog pojavljivanja često postaju sastavni deo svakodnevnog komuniciranja među ljudima, šablonizirajući i osiromašujući njihov govor.
Tema za razmišljanje
Naravno da ovih nekoliko primera ne može sveobuhvatno da osvetli problem i pitanje komunikacije u sportu, ali može da podstakne na razmišljanje. Posebno menadžere. Jer, menadžment u sportskoj organizaciji ima zadatak da obezbedi integralnost svih procesa i resursa koji su relevantni za upravljanje aktivnostima i funkcijama. Ako se može reći da je sportski menadžment u funkciji transfera ideje do konačnog cilja, tada se pitanju komunikacije mora posvetiti mnogo veća pažnja nego do sada, posebno uvažavajući sve specifičnosti koje sport sa sobom nosi. Naročito u sferi međuljudskih odnosa, koji su u našem društvu posebno osetljivi i uvek aktuelni.
